Pas werd er weer een record gebroken door kunstveiling Christie’s. Niet met een ontdekt schilderij van Van Gogh; nee, een digitale fotocollage bracht zestig miljoen dollar op. Voor dit geld kreeg de koper van dit werk van de grafisch ‘kunstenaar’ Beeple wel een digitaal certificaat. Een zogeheten NFT. Dit niet inwisselbare bewijs is het prijskaartje voor kunst die alleen digitaal bestaat en waarvan jij dan de ‘originele’ versie bezit. Zo ‘n NFT koop je met cryptovaluta, bitcoins bijvoorbeeld.

Kunsthandel is ongrijpbaar. Een werk kan zomaar opeens veel waard worden. Niet de kwaliteit is dan de graadmeter, maar de markt. Een nieuwe dimensie binnen de onvoorspelbare kunstmarkt is deze handel in pixels. Dezelfde Beeple verkocht eerder een bewegende illustratie van Donald Trump voor vijfenhalf miljoen. Geinig hoor, zo’n filmpje. Maar hoeveel waarde heeft het eigenlijk? Willen mensen over een eeuw er nog naar kijken? Wordt het ooit erfgoed?

In Gent hangt het Lam Gods van Jan van Eyck in de Sint Baafskathedraal. Het werk uit 1432 is acht jaar lang gerestaureerd en sinds kort weer te bekijken. Jan (en zijn broer Hubert, die de opdracht aannam maar al snel stierf) maakte voor dit altaarwerk twintig weergaloos geschilderde panelen over Bijbelse scenes. Adam en Eva bijvoorbeeld (opzienbarend, want ze zijn allebei naakt geschilderd en dat waren ze in de Middeleeuwen niet gewend, maar dat terzijde). Het unieke van het Lam Gods is de ongelooflijke detaillering, de lichtwerking en het uiterst knappe realisme. Het verhaal gaat dat Jan van Eyck penselen met één varkenshaar bezat om bijvoorbeeld wimpers te schilderen. Kunsthistorici zijn al zes eeuwen bezig om de symboliek en de techniek van dit meesterwerk te doorgronden.

Ik bestrijd het idee dat De Nachtwacht van Rembrandt het beste kunstwerk ooit is. Knap gedaan, hoor, qua licht en stofuitdrukking. Maar het blijft toch een soort groepsfoto van stoerdoenerige mannen. En is de Mona Lisa van Da Vinci nu echt zo mysterieus en bijzonder? Misschien probeerde ze ondanks menstruatiepijn toch te glimlachen omdat de schilder dat vroeg… Nee, het Lam Gods is het knapste werk dat ooit geschilderd is, zeker als je beseft dat Van Eyck in die tijd geen enkel voorbeeld had. Geen schilderij van dat niveau, laat staan een foto of een boek – alleen de echte wereld en zijn fantasie. En zijn geniale schildershand natuurlijk.

Wij kunnen ons dat niet voorstellen. Op websites van musea kunnen we gewoon op veel schilderijen inzoomen. De onderzoekers van het Lam Gods overtreffen ook dit: de panelen zijn in extreem hoge resolutie gefotografeerd en nu online te zien in honderdmiljard pixels. Elk korreltje is zichtbaar, elke millimeter van al die meters kunst. En het mooiste is: dit is niet de hele ervaring. Niet zoals de fotocollage van Beeple die je braaf achter je computer mag bekijken. Nee, voor de echte beleving ga je naar Gent en bezoek je het nieuwe bezoekerscentrum in de kathedraal met het echte werk. En dan echt kijken. Dus niet de traditionele zes seconden die de bezoeker gemiddeld aan schilderijen in musea besteedt. En dan zie je: Jan van Eyck maakte het beste kunstwerk ooit. Hij steekt erboven uit, met kop en schouders.